Nowa seria wykładów „Bliżej przeszłości” będzie poświęcona wyłącznie naszemu miastu i jego przeszłości.
Historycy i archeolodzy z Muzeum w Gliwicach będą opowiadać o średniowiecznej historii grodu nad Kłodnicą, sekretach XIX-wiecznych elegantek czy sensacjach, jakimi karmiła się przed stu laty lokalna prasa…. Sprawdzimy czy i jak wiele łączy nas z dawnymi mieszkańcami Gliwic. Wykłady odbywać się będą raz w miesiącu, w piątek. Inauguracyjną prelekcję pod tytułem „Gliwice w mrokach średniowiecza” wygłosi w sali konferencyjnej Willi Caro Damian Recław, kierownik Działu Historii Muzeum w Gliwicach.
Damian Recław, Gliwice w mrokach średniowiecza
Średniowiecze skończyło się ponad 500 lat temu, więc jest bardzo odległym okresem historycznym. To epoka, która w Europie obejmuje okres ok. 1000 lat, a w Polsce ok. 500 lat, o której jednak bardzo mało wiemy, gdyż zachowało się z niej stosunkowo niewiele źródeł pisanych. W powszechnym mniemaniu średniowiecze, także to gliwickie, uchodzi za okres ciemnoty, zabobonów, tortur i ogólnej dziczy. Przeciętny obywatel nie jest bowiem świadomy tego, że to dzięki średniowieczu zachowane zostały resztki kultury antycznej, dzięki czemu mogła się ona odrodzić w okresie renesansu. Ponadto, nie zdaje sobie sprawy z tego, że wiele przywar jakie najczęściej przypisujemy średniowieczu, np. masowe stosowanie tortur, liczne niszczące wojny itp. występowały w Europie z jeszcze większą siłą w czasach nowożytnych, a więc tych wspaniałych czasach „odrodzenia” osoby ludzkiej, pięknych barokowych i klasycyzujących budowli epoki Oświecenia. Stąd przewrotny tytuł wykładu, nawiązujący do polemicznego dzieła znanego przedwojennego historyka Józefa Putka.
Średniowiecze nie jest bowiem jednorodne. Akty barbarzyństwa, które z nim kojarzymy, najczęściej miały miejsce u świtu epoki i były konsekwencją wędrówek ludów. Koniec średniowiecza, a więc wieki XIV-XV – także na Górnym Śląsku – to czas rozkwitu gospodarczego i postępującej emancypacji poszczególnych stanów w ramach systemu feudalnego. Właśnie dlatego posiadamy dziś niejednokrotnie więcej źródeł pisanych i ikonograficznych dotyczących pewnych aspektów życia społeczno-gospodarczego i politycznego ze schyłku średniowiecza, niż zachowało się z bliższych nam okresów czasów nowożytnych.
Także Gliwice są miastem o średniowiecznym rodowodzie – zostały założone w drugiej połowie XIII w. przez Władysława, księcia opolsko-raciborskiego. Podczas wykładu inaugurującego cykl Bliżej przeszłości przyjrzymy się średniowiecznej historii Gliwic, obejmującej okres ok. 240 lat. Poruszone zostaną wszystkie istotne fakty dotyczące dziejów miasta – jego lokacja, powstanie w wokół niego imponujących umocnień, życie gospodarcze, społeczne, polityczne i kulturalne jego mieszkańców. Wiele z tych szczegółowych zagadnień nie znalazło jak dotąd dostatecznego, w pełni naukowego i przekonującego pod względem źródłowym uzasadnienia, stąd z konieczności będziemy się musieli zadowolić przyjętymi przez historyków hipotezami. Inne zostały potwierdzone dopiero w ostatnich latach, m.in. dzięki odnalezieniu nowych źródeł – najczęściej archeologicznych. Wykład zostanie bogato udokumentowany materiałem ikonograficznym.
Mam nadzieję, że wykład ten przybliży wiedzę na temat gliwickiego średniowiecza współczesnemu zagonionemu obywatelowi naszego miasta, zwłaszcza młodemu, uważającemu, że historia w Gliwicach zaczęła się w „bardzo odległych czasach” czyli wraz z upadkiem PRL w 1989 r. lub co gorsza, wraz z nowym modem iPoda u lokalnego sprzedawcy.
Bliżej przeszłości: Gliwice w mrokach średniowiecza
26 października 2012, Willa Caro, godz. 17.00
