Prezydent Miasta Zabrze Małgorzata Mańka-Szulik zachęca do tego, aby w wyjątkowy sposób uczcić 100. rocznicę nadania Zabrzu praw miejskich poprzez wpisanie się do przygotowanej specjalnie na tę okazję Księgi Pamiątkowej.
Zostanie ona wyłożona w sali historycznej zabrzańskiego Ratusza przy ul. Religi 1 przez kolejnych pięć dni – od 3 do 7 października. Będzie się można do niej wpisać w poniedziałek w godz. 12.00-15.00, a od wtorku do piątku w godz. 9.00-15.00.
1 października minęło równo sto lat od czasu, gdy Zabrze uzyskało prawa miejskie. Z tej okazji w ub. weekend odbyło się wiele wyjątkowych wydarzeń, do których znakomitym preludium z pewnością było uroczyste odsłonięcie pomnika wybitnego kardiochirurga prof. Zbigniewa Religi, które odbyło się w piątek, 30 września.
Historia miasta
Pierwsza wzmianka o Zabrzu zapisana została w „Rejestrze Ujazdu” (Registrum Wyasdense), dokumencie powstałym bądź pod koniec XIII wieku (lata 1290-1295), bądź na przełomie XIII/XIV wieku (lata 1295-1305).
Zabrze występuje w nim pod nazwą „Sadbre”, która oznacza miejsce za debrami, czyli porosłymi dołami z płynącym wśród wzgórz strumieniem. Wcześniejsza teoria jakoby nazwa Zabrze powstała od określenia osady „za brzegiem”, w której to nazwie z czasem zatarła się końcówka, zastała w ostatnich latach odrzucona.
W początkach istnienia wioski jej usytuowanie było niezwykle malownicze. Na pagórkowatym terenie wokół osady rosły bory i dąbrowy. Obszar Zabrza wynosił w tym czasie 60 dużych łanów, czyli1452 hektary. Część stanowiły ziemie uprawne, część lasy i grzęzawiska. Zabudowania wsi rozciągały się długim rzędem wzdłuż drogi wiodącej w kierunku zachodnim do Gliwic, a we wschodnim do wymienionego w tym samym Rejestrze Zaborza.
Już w 1354 roku w Zabrzu znajdował się drewniany kościół pw. św. Andrzeja Apostoła. Mieszkańcy Zabrza, jak i pobliskich okolic, żyli głównie z uprawy roli. Z czasem poczesne miejsce zajęła uprawa chmielu. Na granicy Gliwic i Zabrza leżało wielkie „Chmielnicisko”, o którego posiadanie toczyły one zawzięty spór w XVII wieku. Miejscowi chłopi uprawiali także len, który przędziono i tkano domowym sposobem.
Najstarszą dzielnicą Zabrza są Biskupice, po raz pierwszy wymienione w 1243 roku w dokumencie księżnej Violi jako „ville […] Biscupici circa Bitom”. Powstały one jakiś czas wcześniej, ich obszar wynosił 66 małych łanów, to jest 1108,6 ha. Biskupice należały do Ujazdu, włości biskupa wrocławskiego. We wspomnianym wyżej „Rejestrze Ujazdu” wymieniono też po raz pierwszy, jako już wtedy istniejące, obecne dzielnice Zaborze i Grzybowice oraz Rokitnicę Zachodnią.
Dokument dotyczący pobierania dziesięciny wystawiony około 1310 roku wspomina z kolei po raz pierwszy o Rokitnicy Wschodniej. Obie Rokitnice usytuowane były w dolinie Potoku Żernickiego, wzdłuż którego przebiegała granica między diecezją krakowską i wrocławską. Wobec tego podziału Rokitnica Wschodnia należała do księstwa bytomskiego i parafii miechowickiej, Rokitnica Zachodnia zaś do Toszka i parafii wieszowskiej.
W 1311 roku w dyplomie księcia Siemowita pojawiła się pierwsza wzmianka o Mikulczycach („Dobeslao de Miculczicz, militibus”). Tak w Rokitnicy, jak i w Mikulczycach zachowały się ślady średniowiecznych rezydencji możnowładczych. Pierwsze informacje o Makoszowach pochodzą z „Rejestru wolnych chłopów ziemi bytomskiej” zapisanego w 1498 roku. I w tym wypadku mowa jest o istniejącej już od jakiegoś czasu wiosce, w której znajdowała się karczma i młyn.
Zabrze dzisiaj
Wyrosłe wokół kopalń Zabrze było przez dziesięciolecia jednym ze sztandarowych ośrodków przemysłu ciężkiego na Śląsku. Jeszcze kilka lat temu funkcjonowało tu aż osiem zakładów wydobywczych. Dzisiaj Zabrze postrzegane jest jako stolica turystyki postindustrialnej i prężnie rozwijający się ośrodek medycyny, innowacyjnej gospodarki, nauki, kultury i sportu.
Najnowszą propozycją dla turystów jest kompleks Sztolnia Królowa Luiza. Na zwiedzających tu czeka ponad 5 km podziemnych tras turystycznych. Jedną z największych atrakcji stanowi trasa wodna, którą pokonuje się na pokładzie łodzi, płynąc 40 metrów pod ulicami Zabrza. To najdłuższy w Polsce podziemny spływ łodziami. Za stworzenie go Zabrze otrzymało najwyższe wyróżnienie w obszarze dziedzictwa kulturowego, jakie można otrzymać na Starym Kontynencie, czyli nagrodę „Europa Nostra”. Wcześniej międzynarodowe uznanie zyskała Zabytkowa Kopalnia „Guido”.
Zabrze jest niekwestionowanym centrum medycznym z licznymi i utytułowanymi placówkami służby zdrowia, takimi jak m.in.: Śląskie Centrum Chorób Serca, Centrum Zdrowia Kobiety i Dziecka, Samodzielny Publiczny Szpital Kliniczny czy Szpital Specjalistyczny.
Miasto jest ośrodkiem innowacyjnej gospodarki. a przyjazne warunki dla przedsiębiorczości owocują np. wzrostem zainteresowania prowadzeniem biznesu w zabrzańskiej części Katowickiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej. Dotychczas nieruchomości zakupiły tu 33 podmioty. Dziewiętnaście firm uruchomiło już działalność gospodarczą. Zainwestowano dotąd ok. miliarda zł, tworząc ok. 1,5 tys. nowych miejsc pracy. Jednak w najbliższych latach w strefie zatrudnionych będzie ok. 4,5 tys. osób.
Wartość inwestycji, które zrealizowano w Zabrzu na przestrzeni ostatnich kilkunastu lat, przekracza dwa miliardy złotych. W dużej mierze były one możliwe dzięki skutecznemu sięganiu przez miasto po zewnętrzne dofinansowanie. Z budżetu Unii Europejskiej na lata 2007-2013 trafiło do Zabrza aż 1,1 miliarda złotych.
Zabrze to także prężny ośrodek nauki. Atrakcyjne kierunki studiów oferuje Politechnika Śląska, która w Zabrzu ma dwa wydziały – pierwszy, i jak dotąd jedyny w Polsce, Wydział Inżynierii Biomedycznej oraz Wydział Organizacji i Zarządzania. Rozpoznawalnym symbolem Zabrza i Śląska na medycznej mapie Polski jest Śląski Uniwersytet Medyczny. Na mającym swoją siedzibę w Zabrzu Wydziale Nauk Medycznych kształci się ponad 2000 specjalistów. Najnowszą propozycją w akademickiej ofercie Zabrza jest uruchomiony przez Wyższą Szkołę Techniczną Wydział Nauk Medycznych.
Bogata i różnorodna oferta kulturalna to kolejny znak rozpoznawczy Zabrza – miasta proponującego wydarzenia i atrakcje o randze międzynarodowej, takie jak np.: Międzynarodowy Festiwal im. Krzysztofa Pendereckiego, Międzynarodowy Festiwal Tańca czy Międzynarodowy Festiwal Rysowania. Siedzibę mają tu znamienite instytucje kultury – Dom Muzyki i Tańca, Filharmonia Zabrzańska czy Teatr Nowy. Bogatą ofertę kulturalną miasta dopełniają Muzeum Miejskie, Miejski Ośrodek Kultury, dwa nowoczesne kinowe multipleksy oraz najstarsze na Śląsku kino Roma.
Atutem miasta jest z pewnością także sport, który wnosi znaczący wkład w rozwój regionu. Obok rozpoznawalnych w kraju, Europie i świecie ikon futbolu, lekkoatletyki czy boksu Zabrze szczyci się działalnością kilkudziesięciu klubów, stowarzyszeń i organizacji sportowych z legendarnym klubem piłkarskim „Górnik Zabrze” na czele, który został jedynym w Polsce finalistą Europejskich Rozgrywek Piłkarskich.
Materialny wymiar wsparcia sportu to kilkadziesiąt obiektów, które oddano w Zabrzu do użytku w trakcie minionej dekady. Od paru lat zawodnikom i kibicom drużyny służy jedna z największych inwestycji w historii zabrzańskiego samorządu – Arena Zabrze. To nowoczesny, w pełni funkcjonalny stadion piłkarski, jedyny tego typu obiekt na Śląsku o całkowitej pojemności 24 563 miejsc.
